Babka zwyczajna – właściwości lecznicze

Znakiem rozpoznawczym babki zwyczajnej są jej charakterystyczne, szerokie, jajowate liście o ciemnozielonej barwie i wyraźnym, równoległym unerwieniu. Chociaż babka jest powszechnie występującym chwastem, to już nawet dzieci wiedzą o jej leczniczych właściwościach, przykładając świeżo zerwane liście do zdartych kolan. Jakie są i z czego wynikają właściwości lecznicze babki pospolitej? Na jakie dolegliwości można stosować tę roślinę? W jaki sposób przegotować medykamenty z babki, aby w jak największym stopniu wykorzystać jej leczniczy potencjał?

Czym jest babka zwyczajna?

Babka zwyczajna, zwana również pospolitą, to bylina blisko spokrewniona z babką lancetowatą, o charakterystycznych, wydłużonych liściach. Roślina ta początkowo występowała  w Europie i Azji, jednak wraz z  odkryciami geograficznymi została przeniesiona także w inne rejony świata. Obecnie występuje na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą. W Polsce spotkać ja można na całym obszarze kraju. Uważana za popularny chwast, babka porasta zazwyczaj polne i leśne drogi i ich pobocza, rowy, łąki, polany i miejskie trawniki, zwłaszcza te często wydeptywane. Występowanie babki nie ogranicza się do żadnego konkretnego rodzaju gleb, a w zależności od jej żyzności, roślina osiąga od 5 do 30 cm wysokości.

Jak wygląda babka pospolita?

Babka ma bardzo silnie skróconą łodygę i wyrastające z niej blisko podłoża, skupione w różyczce, skórzaste, duże, jajowate liście, których cechą charakterystyczną jest wyraźne, podłużne unerwienie. Babka pospolita kwitnie od maja do września lub października.

Jej kwiaty przybierają postać  walcowatych kłosków. Nasiona, dojrzewając, pochłaniają wilgoć i powlekają się lepkim śluzem.  Zwłaszcza po deszczu przyczepiają się do przechodzących zwierząt lub ludzi i w ten sposób są rozsiewane na znacznym obszarze. Przy suchej pogodzie, obserwuje się z kolei silne pylenie babki. Może być to uciążliwe dla osób cierpiących na alergie, ponieważ pyłek babki należy do silnych alergenów.

Sprawdź również działanie cordycepsu

Jakie substancje aktywne zawiera babka pospolita?

Babka zwyczajna właściwości swoje zawdzięcza licznym składnikom aktywnym, gromadzącym się  nie tylko w liściach, ale również w nasionach rośliny.  Do najważniejszych z nich należą:

• glikozydy irydoidowe (aukubina i katalpol), w dużej mierze odpowiadające za lecznice właściwości babki,
• flawonoidy (skutalereina, bajkaleina) o potwierdzonym działaniu antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym,
• garbniki o właściwościach ściągających, wykorzystywanych w leczeniu odmrożeń, odparzeń i sączących ran,
• enzymy (inwertyna, emulsina),
• liczne kwasy organiczne (między innymi cytrynowy, fumarowy, benzoesowy, cynamonowy),
• substancje śluzowe, pektyny i błonniki pokarmowy, o pozytywnym wpływie na funkcjonowanie przewodu pokarmowego,
• saponiny trójterpenowe o działaniu wykrztuśnym.

Dodatkowo, ziele babki pospolitej zawiera mikroelementy, w tym magnez, potas, cynk i krzem oraz witaminy – zwłaszcza K, A i C.

Babka zwyczajna – właściwości lecznicze

Babka zwyczajna właściwości lecznicze zawdzięcza bogactwu biologicznie czynnych składników aktywnych. Zawarte w liściach babki glikozydy działają przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie i osłonowo na wątrobę. Mają również potwierdzone działanie moczopędne i działają rozkurczowo na mięśnie gładkie.

Zawarte w babce witaminy, zwłaszcza C i K, wpływają dobroczynnie na funkcjonowanie układu krwionośnego, uszczelniając naczynia krwionośne i poprawiając krzepliwość krwi. Nie można zapominać również o działaniu ściągającym garbników oraz błonniku, regulującym pracę jelit. Zawarte w babce substancje śluzowe mają potwierdzone działanie osłonowe i powlekające.

Zobacz także czym jest garcinia cambogia

Na co pomaga babka zwyczajna?

Odpowiedź na pytania na co pomaga babka zwyczajna obejmuje wiele różnych schorzeń. Bogactwo składników aktywnych sprawia, że ziele i nasiona babki pospolitej są wykorzystywane w medycynie tradycyjnej i naturalnej od bardzo dawna.

Babka zwyczajna w chorobach skóry

Do najbardziej znanych należy stosowanie liści babki w przypadku ukąszeń owadów, otarć naskórka, zadrapań lub odczynów alergicznych. Liście babki działają ściągająco i kojąco, zmniejszają świąd i pieczenie skóry, jednoczenie przyspieszając gojenie naskórka. Właściwości przeciwbakteryjne zmniejszają ryzyko wystąpienia zakażeń wtórnych uszkodzonej skóry. Garbniki ułatwiają osuszania i gojenie się sączących ran, na przykład pooparzeniowych lub popękanych pęcherzy.

Babka pospolita – właściwości osłonowe i powlekające przewód pokarmowy

Ze względu na swoje właściwości powlekające i sporą zawartość błonnika, babka jest stosowana w chorobach układu pokarmowego, takich jak owrzodzenia żołądka i dwunastnicy, nieżyty jelit, a także uporczywe biegunki i zaparcia. Połączenie garbników i błonnika pozwala regulować funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Babka w leczeniu chorób układu oddechowego, moczowego i zmniejszaniu krwawień

W wielu krajach preparaty z babki stosowane są w chorobach układu oddechowego, przewlekłym kaszlu, ale również nieżytach nosa. Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowyn, babka pozwala zmniejszać objawy przeziębień i infekcji sezonowych. Płukanki z babki pomagają w  przypadku stanów zapalnych jamy ustnej, aftach i mikrourazach, spowodowanych np. noszeniem protez zębowych lub aparatów ortodontycznych oraz przy zapaleniu gardła i anginie.  Łagodzi również infekcje dróg moczowych i nawracające stany zapalne pęcherza, jest również środkiem stosowanym tradycyjnie do zmniejszania krwawienia podczas zbyt obfitych menstruacji.

Babka zwyczajna – działanie antyoksydacyjne

Babka zawiera substancje o potwierdzonych działaniu przeciwutleniającym i anty-wolnorodnikowym. Dzięki temu zwłaszcza świeże liście działają przeciwstarzeniowo na skórę i inne tkanki. Uważa się również, że właściwości takie spowalniają procesy kancerogenne i mogą wspomagać tradycyjną terapię onkologiczną. Szczególnie duże znaczenie ma babka w przeciwdziałaniu nowotworom przewodu pokarmowego, w tym żołądka i jelita grubego. Ilość antyoksydantów w suszonym zielu babki jest jednak znacznie niższa.

Czytaj też jakie ma traganek błoniasty właściwości

Jak stosować babkę pospolitą?

Surowcem leczniczym w przypadku babki pospolitej są głównie liście, chociaż wykorzystuje się również nasiona oraz susz ziela. Rośliny przeznaczone na susz, napary, odwary i ekstrakty zbiera się w okresie od maja do końca września.

Należy zwracać uwagę na miejsce zbioru – powinno ono być jak najbardziej oddalone od ruchliwych dróg. Zebrane rośliny można suszyć w suszarniach, w temperaturze nieprzekraczającej 40^oC lub naturalnie, na powietrzu, w miejscach przewiewnych, nienasłonecznionych. Zbyt wysoka temperatura podczas suszenia pozbawia susz wielu cennych substancji aktywnych.

Babka zwyczajna – zastosowanie zewnętrzne

Babka pospolita jest stosowana zewnętrznie tradycyjnie w postaci okładów. Najprostszą metodą jest przykładanie świeżo zerwanych, umytych liści babki do miejsc otarcia naskórka lub ukąszeń przez owady. Okłady działają łagodząco, ściągająco, delikatnie przeciwbólowo, a także przeciwbakteryjnie. Chcąc wzmocnić działanie okładu, można liście babki rozdrobnić, a następnie umieścić na czystym kompresie gazowym i tak przygotowany opatrunek nałożyć na kilka godzin na skórę. Całość można zamocować plastrem lub zabezpieczyć bandażem.  

Odwary do stosowania zewnętrznego

Do przemywania ran stosować można odwary z babki. Przygotowuje się je gotując jedną łyżkę suszu babki w jednej szklance wody przez około 3 minuty. Po tym czasie odwar należy przecedzić i stosować po wystudzeniu do przemywania ran lub przygotowywania kompresów. Takie kompresy stosować można podobnie do okładów w przypadku oparzeń i ukąszeń.

Ekstrakty wodne z babki pospolitej

Ekstrakty wodne z babki wykorzystywane są do produkcji kosmetyków, takich jak szampony przeciwłupieżowe i wcierki przeciw wypadaniu włosów oraz płyny do higieny intymnej. Stanowią one również jeden ze składników ziołowych preparatów do płukania jamy ustnej w przypadku stanów zapalnych, bolesnego ząbkowania u dzieci lub nawracających aft. W sklepach zielarskich i z kosmetykami naturalnymi dostępne są również produkty do demakijażu i oczyszczania skóry, zawierające wyciągi z babki.

Babka zwyczajna –  stosowanie wewnętrzne

W przypadku stosowania wewnętrznego w chorobach układu moczowego, krwawieniach czy problemach z układem oddechowym, stosuje się napary i herbatki. Przygotowuje się je zarówno ze świeżo zerwanych liści, suszonego ziela, jak i nasion.

Napar z babki pospolitej

Wymieszać susz babki z wodą w proporcji 1 łyżka na szklankę wrzątku. Mieszankę zaparzać pod przykryciem przez 10 minut, następnie przecedzić przez sitko i pić ciepłą.

Odwar z nasion babki

W przypadku chorób układu pokarmowego stosuje się odwar z nasion. W tym celu należy gotować łyżkę nasion babki w 200 ml wody przez 5 minut. Lekko przestudzić i pić łącznie z nasionami. Taka mikstura działa osłonowo na żołądek i jelita, ze względu na sporą ilość substancji śluzowych. Dzięki wysokiej zawartości pektyn i błonnika, picie odwaru uwalnia od uporczywych zaparć.

Sprawdź również na co pomaga picie octu jabłkowego