Na co gojnik? Właściwości, zastosowanie i działanie

Gojnik to grupa obejmująca prawie 100 różnych gatunków roślin, które występują w klimacie Morza Śródziemnego. Można je spotkać zarówno w Południowej Europie, gdzie określa się je jako grecka herbatka górska, jak i Północnej Afryce, skąd wzięła się nazwa szałwia libańska. Niezależnie od miejsca występowania, czy rodzaju – roślina ta posiada niezwykłe właściwości prozdrowotne. Dlatego też podpowiadamy, co to jest gojnik oraz na co pomaga. Przeczytaj i dowiedz się więcej!

Czym jest gojnik?

Gojnik to roślina spotykana w basenie Morza Śródziemnego. W wielu krajach znana jest pod różnymi nazwami – określana jest m.in. jako szałwia libańska, herbata olimpijska,  parnasowa oraz grecka herbatka górska. Warto mieć więc świadomość tego, że nie jest to jedna roślina, a cała ich grupa, w której znajduje się niemalże 100 odmian tego ziela. Poza Grecją i północną Afryką ziele gojnika spotyka się także na Bliskim Wschodzie oraz na Bałkanach (Bułgaria, Albania, Rumunia). W Polsce gojnik spotykany jest niezmiernie rzadko. Mowa o gojniku drobnokwiatowym, który nawet sztucznie uprawiany jest rzadkością. A szkoda, ponieważ roślina ta ma niezwykle dobroczynny wpływ na nasz organizm. Co więcej, ze względu na swoje lecznicze właściwości gojnik od wieków jest wykorzystywany w medycynie ludowej. 

Gojnik – skład

Sekret gojnika tkwi w jego składzie, w którym znalazło się wiele niezbędnych dla organizmu substancji. Są to m.in.:

• Flawonoidy;
• Polifenole;
• Garbniki;
• Sterole;
• Kumaryny;
• Kwasy fenolowe;
• Terpeny;
• Proteiny;
• Potas;
• Żelazo;
• Cynk;
• Fosfor;
• Magnez;
• Wapń;
• Sód;
• Miedź. 

Stopień zawartości tych substancji i minerałów różni się w zależności od gatunku rośliny. 

Gojnik – najpopularniejsze rodzaje

Do najpopularniejszych odmian gojnika zalicza się m.in. następujące odmiany: 

• Gojnik górski – czyli spotykany w Polsce gojnik drobnokwiatowy;
• Gojnik hyzopolistny;
• Gojnik cypryjski;
• Gojnik tauryjski;
• Gojnik macedoński (łac. Sideritis scardica), 
• Gojnik syryjski – popularny na Bliskim Wschodzie.

Poszczególne odmiany mogą różnić się od siebie m.in. wielkością i zabarwieniem liści, aromatem oraz smakiem. Wynika to z różnych gleb oraz warunków, w jakich roślina ta jest spotykana.

Sprawdź również zastosowanie ziół szwedzkich

Gojnik – właściwości zdrowotne

Gojnik to roślina znana z bardzo dobrego wpływu na ludzki organizm. Ponieważ zawiera wiele substancji aktywnych, jest on niezwykle cennym składnikiem diety. Poniżej zdradzamy, na co pomaga gojnik.

Właściwości przeciwbakteryjne

Roślina ta znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości antybakteryjnych. Dlatego też gojnik w przeszłości bardzo często wykorzystywało się do opatrywania ran. Stąd również polska nazwa tej roślin, która nie jest przypadkowa. Alkoholowe wyciągi z gojnika są skuteczną bronią w walce z bakteriami takimi jak:

• Escherichia coli;
• Micrococcus luteus;
• Pseudomonas aeruginosa;
• Staphylococcus epidermidis.

Właściwości przeciwzapalne

Stosowanie gojnika zapobiega występowaniu stanów zapalnych – i to o rozmaitym podłożu. Wyciągi z tej rośliny poleca się więc stosować np. na trądzik. Regularne stosowanie naparu pozwoli załagodzić stany zapalne o różnym stopniu nasilenia.

Właściwości cytotoksyczne

Kolejną ważną cechą tej rośliny jest działanie antynowotworowe. Wszystko dzięki kwasom oraz polifenolom zawartym w gojniku. Skutecznie niszczą one komórki nowotworowe w przebiegu białaczki i czerniaka. Ponadto minimalizuje ona również ryzyko zachorowania na nowotwory.

Właściwości antydepresyjne

Wyciąg z gojnika to również bardzo dobre remedium na stres i złe samopoczucie. Badania dowodzą bowiem, że roślina ta ma silne działanie przeciwlękowe i przeciwdepresyjne. Dlatego też herbatkę z tego zioła, poleca się pić osobom zapracowanym, żyjącym w dużym stresie oraz przemęczonym.

Właściwości przeciwutleniające

Wspomniane już wcześniej polifenole, jakie znajdują się w gojniku, są bardzo silnymi antyoksydantami. Z tego również względu opóźniają one proces fotostarzenia się komórek. Z tego również względu ekstrakt z gojnika jest częstym składnikiem kremów przeciwzmarszczkowych.

Gojnik – właściwości lecznicze

Ponadto roślina ta posiada również inne właściwości prozdrowotne. Wyciągi i napary z gojnika oddziaływują na ośrodkowy układ nerwowy, dokładniej mówiąc – hamują one wychwyt zwrotny serotoniny, noradrenaliny i dopaminy. Ponadto pobudza on apetyt, reguluje metabolizm oraz pobudza żołądek do produkcji enzymów trawiennych, co korzystnie wpływa na trawienie.

Zobacz także czym jest pokrzywa indyjska

Gojnik – na co pomaga?

Ze względu na wszystkie z wyżej wymienionych właściwości, gojnik stosowany jest w podczas leczenia wielu schorzeń. Mowa o przypadłościach takich jak:

• Bóle i stany zapalne stawów – gojnik na stawy to bardzo popularny środek, który pojawia się w składzie wielu leków na tę przypadłość.
• Przeziębienia – ekstrakt z gojnika wzmacnia odporność, a napar z niego zaleca się pod podczas zapalenia oskrzeli, zatok, kaszlu okazały. Dzięki temu wzmocni się  naturalną odporność organizmu. 
• Astma – gojnik łagodzi objawy astmy oraz udrażnia drogi oddechowe.
• Zaburzeń trawiennych – gojnik działa wspomagająco w leczeniu przypadłości związanych z procesami trawiennymi. Napar z tej rośliny stosowany jest na zaparcia i niestrawności. W dodatku pobudza żołądek do produkcji enzymów trawiennych.
• Choroby układu nerwowego – ekstrakt z gojnika wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu nerwowego. Badania dowiodły również, że roślina ta wzmacnia zwrotny wychwyt neuroprzekaźników oraz przyspiesza usuwanie złogów białkowych. W praktyce więc oznacza to, że zmniejsza ona ryzyko demencji 
• Depresja i złe samopoczucie – herbatka z gojnika działa antydepresyjnie i poprawia samopoczucie.
• Choroby układu moczowego – zawarte w gojniku substancje pomagają w zwalczaniu problemów z pęcherzem. Wszystko dzięki temu, że ziele gojnika działa  moczopędnie, rozkurczowo i przeciwzapalnie.
• Trądzik i problemy z cerą – gojnik działa antybakteryjnie oraz oczyszczająco. Stosowanie go wyrównuje koloryt skóry oraz rozwiązuje problemy z sebum. Można go stosować zarówno wewnętrznie (herbata lub napar), jak i zewnętrznie (wcierka, tonik lub krem).

Ponadto gojnik można stosować również do pielęgnacji urody. Stworzone z niego wyciągi i esencje są ważnym składnikiem wielu kremów przeciwzmarszczkowych. Wykorzystuje się je także produkcji preparatów chroniących skórę przed słońcem. W dodatku poprawia on nastrój i redukuje uczucie przemęczenia. Nie ulega więc wątpliwości, że warto włączyć napar z gojnika do codziennego jadłospisu.

Jak przygotować napar z gojnika?

Susz z gojnika to bardzo popularna mieszanka, którą można stosować na kilka sposobów. Aby to jednak zrobić, najpierw należy go zaparzyć. Zioła gojnika idealnie sprawdzą się w postaci naparu lub herbatki. Tak przygotowany napój można zastosować zarówno zewnętrznie (tonik do twarzy), jak i doustnie. Mimo intensywnego zapachu i koloru napar ten jest całkiem przyjemny w smaku. Po zaparzeniu herbatka z gojnika przybiera żołto-zielony kolor i można ją spożywać zarówno na ciepło, jak i po schłodzeniu. Jak zatem przygotować taką herbatkę?

Gojnik – herbata o prozdrowotnych właściwościach

Najczęściej spotykaną formą stosowania gojnika jest właśnie herbata. Taki napar przygotowuje się poprzez zaparzenie ziela, które zwykle jest ususzone w całości lub w postaci  sproszkowanego suszu. Wystarczy więc do kubka wsypać łyżkę suszu lub niedużą gałązkę suszonej szałwii, a następnie zalać przygotowaną wodą w temperaturze 95-100°C, przykryć kubek i odstawić herbatkę do zaparzenia. Po upływie 5-10 minut herbata z gojnika jest gotowa do spożycia. Wystarczy ją jedynie odcedzić, a następnie wypić. przygotowany napar warto pić regularnie – nawet do 3 razy na dobę. Dla zmiany smaku w trakcie zaparzania gojnika można wrzucić do niego kilka listków mięty, cytrynę, miód lub inne dodatki, które stosuje się do zwykłej herbaty.

Gojnik – odwar

Niego mniej znaną formą spożywania gojnika jest przygotowanie tzw. odwaru. W tym celu wystarczy jedynie odsyłać 1 łyżeczkę ziela do garnka, w którym znajduje się 1 kubek wody. Mieszankę należy zagotować i przytrzymać na ogniu przez 3 minuty. Po ostudzeniu odwar można spożywać zarówno na ciepło, jak i na zimno. Podobnie jak w przypadku herbaty z gojnikiem odwar można również dosłodzić miodem lub dodać do niego cytrynę. 

Gojnik suszony czy w postaci suszu?

Zdaniem ekspertów najlepiej kupować gojnik w postaci niezmielonego suszu. Dlaczego? W trakcie mielenia ziele może utracić część swoich prozdrowotnych właściwości. Aby więc móc nacieszyć się pełnią korzyści, jakie płyną z jego spożywania, warto sięgnąć po gojnik suszony w całości.

Czytaj też co to jest czarnuszka

Przeciwwskazania do stosowania gojnika

Mimo iż gojnik jest w 100% naturalny i nie wykazuje szkodliwego działania – niestety nie każdy powinien go spożywać. Mowa tu głównie o kobietach w ciąży, karmiących piersią oraz dzieciom. W tym przypadku warto skonsultować wcześniej stosowanie gojnika z lekarzem lub farmaceutą. Absolutnie zabrania się natomiast stosowania produktów  z gojnikiem osobom, które są uczulone na rośliny z grupy Lamiaceae (Labiateae).

Gojnik – skutki uboczne 

Czy stosowanie gojnika może wywołać skutki uboczne? To zależy. Mimo iż roślina ta niekiedy szkodliwa, podobnie jak wiele innych produktów spożytych w nadmiarze, może doprowadzić do rozwolnienia. Dlatego zaleca się nie przekraczać liczby 3 porcji naparu dziennie.