Spis treści Hide
Widłak goździsty to roślina występująca na całym niemal świecie, w strefie klimatu umiarkowanego. Jej charakterystyczne, rozgałęzione, widlaste pędy i kłoski zarodniowe spotkać można w lasach i na torfowiskach. Roślina wykorzystywana jest w medycynie tradycyjnej, może być jednak toksyczna. Z tego względu zanim rozpocznie się kurację, warto dokładnie poznać właściwości i działanie produktów z widlaka.
Sprawdź również na co pomaga picie octu jabłkowego
Czym jest widłak goździsty?
Widłak goździsty jest kosmopolityczną rośliną podobną do mchu, występującą w strefie klimatu umiarkowanego. W Polce widłaki są roślinami rodzimymi. Rosną zarówno w górach, jak i na niżu. Najłatwiej spotkać można je w borach iglastych oraz na torfowiskach i wrzosowiskach, na glebach krzemowych o dość dużym zakwaszeniu i umiarkowanej wilgotności.
Widłak goździsty jest rośliną wieloletnią. Okres wegetacji wynosi zwykle ok. 15 lat. Roślina tworzy długie do metra, płożące pędy, na końcach widlasto rozgałęzione – stąd nazwa. Od pędów w górę wznoszą się około 20 centymetrowe gałązki. Zarówno pędy, jak i gałązki pokryte są drobnymi, gęsto ułożonymi, jasnozielonymi listkami. Kłosy zarodniowe, z których pozyskiwany jest pyłek (czyli zarodniki) znajdują się na długich szypułkach. Okres dojrzewania zarodników przypada na okres letni, od lipca do końca września.
Zobacz także jakie ma właściwości olejek z drzewa herbacianego
Widłak zastosowanie w przeszłości i obecnie
Pyłek widłaków, znany jako likopodium, był w przeszłości wykorzystywany jako środek nawilżający lub rodzaj talku do wysypywania forem w odlewnictwie. Pyłek ten, ze względu na dużą zawartość tłuszczu jest łatwopalny, a po zmieszaniu z powietrzem spala sie wybuchowo, nie dając niemal wcale dymu. Z tego względu był wykorzystywany do tworzenia efektów specjalnych i pirotechnicznych w dawnym kinie i teatrze.
Na szeroką skalę stosowano go również w kosmetyce i lecznictwie tradycyjnym i takie zastosowanie praktykowane jest również obecnie. Ze względu na dużą eksploatację w przeszłości, do niedawna widłak goździsty w Polce objęty był całkowitą ochroną gatunkową. Od 2014 roku jest to ochrona częściowa. Dopuszczalne są odstępstwa od niej dla osób, które uzyskają zgodę z ministerstwa środowiska na zbiór kłosów zarodnikowych.
Widłak – właściwości lecznicze i możliwa toksyczność
Właściwości lecznicze widłaka, wykorzystywane w medycynie tradycyjnej i homeopatii, wynikają ze składu chemicznego pyłku oraz ziela rośliny. Do substancji zawartych w roślinie należą:
- ciekłe i półciekłe lipidy, o korzystnym wpływie na funkcjonowanie układu nerwowego i spowalnianie procesów neurodegeneracyjnych,
- sterole roślinne, odpowiedzialne za obniżanie poziomu cholesterolu we krwi,
- substancje terpenowo-woskowe, kwas widłakowy i cytrynowy, celuloza.
Trzeba jednak pamiętać, że cały pęd widłaka goździstego, poza samymi zarodnikami, zawiera spore ilości alkaloidów, działających w dużym stężeniu toksycznie na organizm człowieka. Do alkaloidów tych należą między innymi likopodyna o silnym działaniu prowokującym wymioty i mogąca powodować nudności, klawatyna i klawotoksyna. Pyłek widłaków zawiera również znaczne ilości soli glinu, mogącego mieć działanie szkodliwe dla układu oddechowego i nerwowego, w przypadku dużej aspiracji lotnego pyłku do płuc. Z tego względu podczas zbierania pyłku należy zachować ostrożność. Zbiory przeprowadza się zwykle po deszczu, kiedy lotność zarodników jest najmniejsza. W Polsce, najbezpieczniejszym sposobem na pozyskanie widłaka goździstego do celów leczniczych jest zakup gotowych produktów w aptece lub sklepie zielarskim.
Czytaj też co to są adaptogeny
Pyłek widłaka zastosowanie. W jakich dolegliwościach może pomóc?
Pyłek widlaka stosowany jest na dwa sposoby – jako zasypka bądź puder do stosowania zewnętrznego oraz w postaci proszku do przyrządzania roztworów, stosowanych doustnie. W zależności od sposobu użycia, pyłek przynosi ulgę w różnych schorzeniach.
Pyłek widłaka zastosowanie wewnętrzne:
- Ma działanie moczopędne i działa odkażająco na drogi moczowe. Stosowany może być jako wspomaganie terapii w przypadku zapalenia pęcherza, nieżytu dolnych dróg moczowych, kamicy nerkowej.
- Wspomaga funkcjonowanie wątroby i obniża poziom cholesterolu we krwi.
- Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, zmniejsza ból menstruacyjny oraz zmniejsza obfitość krwawienia.
- Jest skutecznym środkiem na zaparcia, zmniejsza uczucie wzdęcia.
- Działa ochronnie na osłonki mielinowe komórek nerwowych, spowalnia procesy neurodegeneracyjne w mózgu, pomaga wspierać pamięć i koncentrację.
- Pozwala zmniejszyć duszności w zapaleniu dróg oddechowych i astmie.
Pyłek widlaka zastosowanie zewnętrzne
Do zastosowań zewnętrznych stosuje się pyłek widlaka w postaci pudru, nakładanego bezpośrednio na skórę. Tak stosowany, widłak goździsty ma działanie osłaniające, osuszające, ściągające i przeciwzapalne. Dzięki tym cechom, stosuje się go na trudno gojące rany oraz zmiany skórne w przebiegu takich chorób, jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca. Właściwości regeneracyjne i bakteriostatyczne rośliny pozwalają również na jej skuteczne stosowanie w leczeniu trądziku oraz zmniejszaniu widoczności zmian potrądzikowych, blizn i bliznowców.
Sprawdź również jakie ma olejek konopny właściwości
Ziele widłaka gożdzistego – zastosowanie i środki ostrożności
Ziele widłaka goździstego dostępne jest w sklepach zielarskich i aptekach w postaci suszu, gotowego do sporządzenia naparów. Trzeba pamiętać, że gotową do wykorzystania mieszankę przyrządza się poprzez zalanie wysuszonego ziela widłaka gorąca, ale nie wrzącą wodą i pozostawienie pod przykryciem na kilka minut. Mieszanki nie należy gotować.
Nie należy przekraczać również zalecanej ilości spożywanego naparu i kierować się wskazaniami podanymi na opakowaniu. Ziele widłaka zawiera, w odróżnieniu od pyłku, działające toksycznie alkaloidy. Spożycie za dużej ilości grozi wystąpieniem nudności, a nawet silnych wymiotów i skurczów jelit.
Stosowanie doustne naparu przynosi ulgę w schorzeniach takich jak:
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- schorzenia pęcherza moczowego,
- kamica nerkowa,
- choroby wątroby,
- chroniczne zaparcia i hemoroidy.
Z gotowej herbatki widłakowej można również wykonywać kompresy i okłady. Stosowane na zmienione chorobowo partie skory działają, podobnie jak pyłek, ściągająco, bakteriostatycznie i regenerująco. Kompresy przyłożone na chore stawy pozwalają zmniejszać dyskomfort i ból.
Susz bez zaparzania wykorzystywany bywa do wykonywania leczniczych poduszeczek. W tym celu niewielki woreczek, lniany lub bawełniany, wypełnić należy suszonym zielem widłaka, a następnie zaszyć lub zawiązać. Poduszeczki takie stosować można pod nadgarstek, podczas pracy przy komputerze. Rozwiązanie to przynosi ulgę podczas długotrwałego korzystania z komputerowej myszki, nadwyrężeń ręki w nadgarstku oraz zespołu cieśni.
Kto powinien spróbować działania widłaka?
Ze względu na omówione działania lecznicze pyłki i ziela widłaka goździstego, powinny skorzystać z niego osoby cierpiące na wszelkiego rodzaju problemy skórne, trudno gojące się rany czy zmiany spowodowane AZS i łuszczycą. Zasypka z pyłku widłaka pomaga również walczyć z trądzikiem i pozostałymi po nim szpecącymi bliznami.
Także osoby skarżące się na częste, nawracające zapalenia dolnych dróg moczowych i nieżyt pęcherza odczują dobroczynną zmianę po zażyciu preparatu z widłakiem. W medycynie tradycyjnej spożywanie pyłku i naparów z tej rośliny zalecało się również kobietom cierpiącym z powodu silnych bóli menstruacyjnych oraz zbyt obfitych krwawień. Widłak ma działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie i w przypadku bólu miesiączkowego działa podobnie do dostępnych w aptekach leków rozkurczowych dla kobiet.
Dzięki zawartości steroli, napary z widłaka powinny być stosowane przez osoby skarżące się na zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi, zagrożone miażdżycą, bądź cierpiące z powodu pogarszającej się wydolności wątroby. We wszystkich tych przypadkach widłak może skutecznie wspomagać farmakoterapię tradycyjną.
Czytaj też jakie ma działanie spirulina
Kto nie powinien stosować widłaka?
Tak jak w przypadku większości leków oraz suplementów diety, także tych pochodzenia w pełni naturalnego, istnieje szereg przeciwskazań dla stosowania preparatów z widłaka. Z jego stosowania powinny zrezygnować kobiety w ciąży oraz matki karmiące piersią. Produktów nie należy również podawać dzieciom.
Przyjmowanie produktów z widłakiem goździstym jest niewskazane w przypadku osób cierpiących na choroby układu krążenia, niewydolność serca oraz aktywne choroby onkologiczne. Przeciwwskazanie dla stresowania pyłku i ziela widłaka stanowić może również nieżyt przewodu pokarmowego z nawracającymi biegunkami, zespól jelita drażliwego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna. W tym przypadku preparaty mogą nasilić biegunki i spowodować bolesne skurcze jelit.
Oczywistym przeciwwskazaniem do stosowania jest zaobserwowanie występowania reakcji alergicznej ze strony układu oddechowego lub zmian skórnych, w postaci pokrzywki, zaczerwienienia lub swędzenia. Stosując widłak goździsty, należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji na opakowaniach, podanych przez producentów. Susz oraz pyłek należy kupować ze sprawdzonych źródeł, w aptekach lub dobrych sklepach zielarskich. Podczas stosowania pyłku, unikać aspiracji do dróg oddechowych.
Sprawdź również jakie ma zastosowanie szałwia
Potencjalnie szkodliwe dla zdrowia alkaloidy znajdują się w pędach widłaka. Nie ma ich w pyłku rośliny. Stosując susz z ziela, dla bezpieczeństwa użytkowania należy przestrzegać instrukcji na opakowaniu i nie przekraczać zalecanej dawki.
Widłak w preparatach leczniczych sprowadzany jest w większości z krajów Europy Północnej, gdzie występuje powszechnie i nie jest gatunkiem zagrożonym.
Pyłek widłaka jest proszkiem bez wyczuwalnego smaku i zapachu.
Jeśli pyłek ma być stosowany wewnętrznie, zwykle dawki wynoszą 1-3 g na dobę. Należy zapoznać się z informacją na opakowaniu lub skonsultować z lekarzem.
Widłak może wzmagać działanie moczopędne leków. Przed rozpoczęciem kuracji warto skonsultować się z lekarzem.
Napar zawiera jedynie śladowe ilości alkaloidów, jednak znaczne przekroczenie zalecanej ilości naparu spowodować może nudności lub wymioty.