Widłak – zastosowanie, właściwości i działanie

Widłak goździsty to roślina występująca na całym niemal świecie, w strefie klimatu umiarkowanego. Jej charakterystyczne, rozgałęzione, widlaste pędy i kłoski zarodniowe spotkać można w lasach i na torfowiskach. Roślina wykorzystywana jest w medycynie tradycyjnej, może być jednak toksyczna. Z tego względu zanim rozpocznie się kurację, warto dokładnie poznać właściwości i działanie produktów z widlaka.

Sprawdź również na co pomaga picie octu jabłkowego

Czym jest widłak goździsty?

Widłak goździsty jest kosmopolityczną rośliną podobną do mchu, występującą w strefie klimatu umiarkowanego. W Polce widłaki są roślinami rodzimymi. Rosną zarówno w górach, jak i na niżu. Najłatwiej spotkać można je w borach iglastych oraz na torfowiskach i wrzosowiskach, na glebach  krzemowych o dość dużym zakwaszeniu i umiarkowanej wilgotności.      

Widłak goździsty jest rośliną wieloletnią. Okres wegetacji wynosi zwykle ok. 15 lat. Roślina tworzy długie do  metra, płożące pędy, na końcach widlasto rozgałęzione – stąd nazwa. Od pędów w górę wznoszą się około 20 centymetrowe gałązki. Zarówno pędy, jak i gałązki pokryte są drobnymi, gęsto ułożonymi, jasnozielonymi listkami. Kłosy zarodniowe, z których pozyskiwany jest pyłek (czyli zarodniki) znajdują się na długich szypułkach. Okres dojrzewania zarodników przypada na okres letni, od lipca do końca września.

Zobacz także jakie ma właściwości olejek z drzewa herbacianego

Widłak zastosowanie w przeszłości i obecnie

Pyłek widłaków, znany jako likopodium, był w przeszłości wykorzystywany jako środek nawilżający lub rodzaj talku do wysypywania forem w odlewnictwie. Pyłek ten, ze względu na dużą zawartość tłuszczu jest łatwopalny, a po zmieszaniu z powietrzem spala sie wybuchowo, nie dając niemal wcale dymu. Z tego względu był wykorzystywany do tworzenia efektów specjalnych i pirotechnicznych w dawnym kinie i teatrze.

Na szeroką skalę stosowano go również w kosmetyce i lecznictwie tradycyjnym i takie zastosowanie praktykowane jest również obecnie. Ze względu na dużą eksploatację w przeszłości, do niedawna widłak goździsty w Polce objęty był całkowitą ochroną gatunkową. Od 2014 roku jest to ochrona częściowa. Dopuszczalne są odstępstwa od niej dla osób, które uzyskają zgodę z ministerstwa środowiska na zbiór kłosów zarodnikowych.

Widłak – właściwości lecznicze i możliwa toksyczność

Właściwości lecznicze widłaka, wykorzystywane w medycynie tradycyjnej i homeopatii, wynikają ze składu chemicznego pyłku oraz ziela rośliny. Do substancji zawartych w roślinie należą:

• ciekłe i półciekłe lipidy, o korzystnym wpływie na funkcjonowanie układu nerwowego i spowalnianie procesów neurodegeneracyjnych,
• sterole roślinne, odpowiedzialne za obniżanie poziomu cholesterolu we krwi,
• substancje terpenowo-woskowe, kwas widłakowy i cytrynowy, celuloza.

Trzeba jednak pamiętać, że cały pęd widłaka goździstego, poza  samymi zarodnikami, zawiera spore ilości alkaloidów, działających w dużym stężeniu toksycznie na organizm człowieka. Do alkaloidów tych należą między innymi likopodyna o silnym działaniu prowokującym wymioty i mogąca powodować nudności, klawatyna i klawotoksyna. Pyłek widłaków zawiera również znaczne ilości soli glinu, mogącego mieć działanie szkodliwe dla układu oddechowego i nerwowego, w przypadku dużej aspiracji lotnego pyłku do płuc. Z tego względu podczas zbierania pyłku należy zachować ostrożność. Zbiory przeprowadza się zwykle po deszczu, kiedy lotność zarodników jest najmniejsza. W Polsce, najbezpieczniejszym sposobem na pozyskanie widłaka goździstego do celów leczniczych jest zakup gotowych produktów w aptece lub sklepie zielarskim.

Czytaj też co to są adaptogeny

Pyłek widłaka zastosowanie. W jakich dolegliwościach może pomóc?

Pyłek widlaka stosowany jest na dwa sposoby – jako zasypka bądź puder do stosowania zewnętrznego oraz w postaci proszku do przyrządzania roztworów, stosowanych doustnie. W zależności od sposobu użycia, pyłek przynosi ulgę w różnych schorzeniach.

Pyłek widłaka zastosowanie wewnętrzne:

• Ma działanie moczopędne i działa odkażająco na drogi moczowe. Stosowany może być jako wspomaganie terapii w przypadku zapalenia pęcherza, nieżytu dolnych dróg moczowych, kamicy nerkowej.
• Wspomaga funkcjonowanie wątroby i obniża poziom cholesterolu we krwi.
• Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, zmniejsza ból menstruacyjny oraz zmniejsza obfitość krwawienia.
• Jest skutecznym środkiem na zaparcia, zmniejsza uczucie wzdęcia.
• Działa ochronnie na osłonki mielinowe komórek nerwowych, spowalnia procesy neurodegeneracyjne w mózgu, pomaga wspierać pamięć i koncentrację.
• Pozwala zmniejszyć duszności w zapaleniu dróg oddechowych i astmie.

Pyłek widlaka zastosowanie zewnętrzne

Do zastosowań zewnętrznych stosuje się pyłek widlaka w postaci pudru, nakładanego bezpośrednio na skórę. Tak stosowany, widłak goździsty ma działanie osłaniające, osuszające, ściągające i przeciwzapalne. Dzięki tym cechom, stosuje się go na trudno gojące rany oraz  zmiany skórne w przebiegu takich chorób, jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca. Właściwości regeneracyjne i bakteriostatyczne rośliny pozwalają również na jej skuteczne stosowanie w leczeniu trądziku oraz zmniejszaniu widoczności zmian potrądzikowych, blizn i bliznowców.

Sprawdź również jakie ma olejek konopny właściwości

Ziele widłaka gożdzistego – zastosowanie i środki ostrożności

Ziele widłaka goździstego dostępne jest w sklepach zielarskich i aptekach w postaci suszu, gotowego do sporządzenia naparów. Trzeba pamiętać, że gotową do wykorzystania mieszankę przyrządza się poprzez zalanie wysuszonego ziela widłaka gorąca, ale nie wrzącą wodą i pozostawienie pod przykryciem na kilka minut. Mieszanki nie należy gotować.

Nie należy przekraczać również zalecanej ilości spożywanego naparu i kierować się wskazaniami podanymi na opakowaniu. Ziele widłaka zawiera, w odróżnieniu od pyłku, działające toksycznie alkaloidy. Spożycie za dużej ilości grozi wystąpieniem nudności, a nawet silnych wymiotów i skurczów jelit.

Stosowanie  doustne naparu przynosi ulgę w schorzeniach  takich jak:

• reumatoidalne zapalenie stawów,
• schorzenia pęcherza moczowego,
• kamica nerkowa,
• choroby wątroby,
• chroniczne zaparcia i hemoroidy.

Z gotowej herbatki widłakowej można również wykonywać kompresy i okłady. Stosowane na zmienione chorobowo partie skory działają, podobnie jak pyłek, ściągająco, bakteriostatycznie i regenerująco. Kompresy przyłożone na chore stawy pozwalają zmniejszać dyskomfort i ból.

Susz bez zaparzania wykorzystywany bywa do wykonywania leczniczych poduszeczek. W tym celu niewielki woreczek, lniany lub bawełniany, wypełnić należy suszonym zielem widłaka, a następnie zaszyć lub zawiązać. Poduszeczki takie stosować można pod nadgarstek, podczas pracy przy komputerze. Rozwiązanie to przynosi ulgę podczas długotrwałego korzystania z komputerowej myszki, nadwyrężeń ręki w nadgarstku oraz zespołu cieśni.

Kto powinien spróbować działania widłaka?

Ze względu na omówione działania lecznicze pyłki i ziela widłaka goździstego, powinny skorzystać z niego osoby cierpiące na wszelkiego rodzaju problemy skórne, trudno gojące się rany czy zmiany spowodowane AZS i łuszczycą. Zasypka z pyłku widłaka pomaga również walczyć z trądzikiem i pozostałymi po nim szpecącymi bliznami.

Także osoby skarżące się na częste, nawracające zapalenia dolnych dróg moczowych i nieżyt pęcherza odczują dobroczynną zmianę po zażyciu preparatu z widłakiem. W medycynie tradycyjnej spożywanie pyłku i naparów z tej rośliny zalecało się również kobietom cierpiącym z powodu silnych bóli menstruacyjnych oraz zbyt obfitych krwawień. Widłak ma działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie i w przypadku bólu miesiączkowego działa podobnie do dostępnych w aptekach leków rozkurczowych dla kobiet.

Dzięki zawartości steroli, napary z widłaka powinny być stosowane przez osoby skarżące się na zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi, zagrożone miażdżycą, bądź cierpiące z powodu pogarszającej się wydolności wątroby. We wszystkich tych przypadkach widłak może skutecznie wspomagać farmakoterapię tradycyjną.

Czytaj też jakie ma działanie spirulina

Kto nie powinien stosować widłaka?

Tak jak w przypadku większości leków oraz suplementów diety, także tych pochodzenia w pełni naturalnego, istnieje szereg przeciwskazań dla stosowania preparatów z widłaka. Z jego stosowania powinny zrezygnować kobiety w ciąży oraz matki karmiące piersią. Produktów nie należy również podawać dzieciom.

Przyjmowanie produktów z widłakiem goździstym jest niewskazane w przypadku osób cierpiących na choroby układu krążenia, niewydolność serca oraz aktywne choroby onkologiczne. Przeciwwskazanie dla stresowania pyłku i ziela widłaka stanowić może również nieżyt przewodu pokarmowego z nawracającymi biegunkami, zespól jelita drażliwego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna. W tym przypadku preparaty mogą nasilić biegunki i spowodować bolesne skurcze jelit.

Oczywistym przeciwwskazaniem do stosowania jest zaobserwowanie występowania reakcji alergicznej ze strony układu oddechowego lub zmian skórnych, w postaci pokrzywki, zaczerwienienia lub swędzenia. Stosując widłak goździsty, należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji na opakowaniach, podanych przez producentów. Susz oraz pyłek należy kupować ze sprawdzonych źródeł, w aptekach lub dobrych sklepach zielarskich. Podczas stosowania pyłku, unikać aspiracji do dróg oddechowych.

Sprawdź również jakie ma zastosowanie szałwia